INFORMACJA NA TEMAT PRZEMOCY
Przemoc domowa według ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej z 29 lipca 2005 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 1249 ze zm.) to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej,
w szczególności:
a) narażające te osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Rodzaje przemocy domowej:
Przemoc fizyczna to m.in.:
popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przetrzymywanie, policzkowanie, kopanie, duszenie, szczypanie, bicie ręką lub przedmiotami, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, itp.;
Przemoc psychiczna to m.in.:
wyśmiewanie religii poglądów, pochodzenia, karanie poprzez odmowę okazywania uczuć
i zainteresowania, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, kontrolowanie
i ograniczanie kontaktów z innymi osobami , ograniczanie snu i pożywienia, szantażowanie, itp.;
Przemoc seksualna to m.in.:
wymuszania pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, itp.;
Przemoc ekonomiczna to m.in.:
odbieranie środków pieniężnych, uniemożliwianie podjęcia pracy, niezaspakajanie potrzeb materialnych rodziny, itp.
Zaniedbanie to m.in.:
niezaspakajanie podstawowych potrzeb dziecka lub osoby dorosłej (dot. np. osób niepełnosprawnych), potrzeb fizycznych np. odżywiania, ochrony zdrowia, ubierania, potrzeb psychicznych np. troski, poczucia bezpieczeństwa, sprawowanie opieki nad dzieckiem, będąc pod wpływem alkoholu, nieadekwatny ubiór dziecka do warunków atmosferycznych, itp.
W świetle prawa przestępstwem jest:
art. 207 kk – znęcanie się psychiczne lub fizyczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim ub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny;
art. 197 kk – doprowadzenie innej osoby do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem oraz doprowadzenie w ten sam sposób innej osoby do poddania się innej czynności seksualnej lub wykonania takiej czynności;
art. 189 kk – pozbawienie człowieka wolności;
art. 210 kk – porzucenie wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny;
art. 211 kk – uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego poniżej lat 15 albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru;
art. 200 kk – obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszczenie się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadzenie jej do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania;
art. 208 kk – rozpijanie małoletniego, przez dostarczanie mu napoju alkoholowego, ułatwienie jego spożycia, lub nakłanianie go do spożycia takiego napoju.
Ofiary przemocy potrafią latami nie przyznawać się do swoich cierpień i tym samym chronić agresora przed odpowiedzialnością karną. Ich bierność po części tłumaczy fakt, że sprawcą jest osoba im najbliższa, najczęściej mąż lub partner, przez co wstydzą się reakcji otoczenia na oskarżenie go o przemoc. Cały czas mają też nadzieję na wewnętrzną przemianę partnera, ponieważ agresja z jego strony nie ma charakteru ciągłego i przeplatana jest okresami spokoju, a nawet szczęścia. Zmiany te ilustrują kolejne fazy przemocy w rodzinie:
Faza narastania napięcia – partner staje się drażliwy, coraz więcej rzeczy go denerwuje, często atakuje słownie partnerkę, wszczyna awantury. Ofiara próbuje za wszelką cenę go uspokajać i usprawiedliwiać jego zachowanie.
Faza ostrej przemocy – sprawca daje upust swojemu napięciu i wpada w szał, niszczy sprzęty domowe, dopuszcza się przemocy fizycznej, grozi ofierze, zastrasza ją. Wystarczy najmniejszy pretekst, aby wyprowadzić go z równowagi i sprowokować. Ofiara tuż po doświadczeniu przemocy jest w szoku, odczuwa strach, ale po jakimś czasie próbuje racjonalizować zachowania partnera, szuka w sobie przyczyn jego wybuchów agresji.
Faza miesiąca miodowego – do sprawcy dociera, że przekroczył granice, budzą się w nim wyrzuty sumienia. Chce naprawić swoje błędy i zmienia się nie do poznania – jest miły, czuły, wyrozumiały, kupuje partnerce prezenty, zapewnia ją o swoich uczuciach i obiecuje, że nigdy więcej nie podniesie na nią ręki. Partnerka wierzy w jego przemianę, znowu jest szczęśliwa i zakochana.
Cykl powtarza się od nowa – po okresie spokoju w partnerze znowu narasta napięcie, którego skutkiem są kolejne awantury i przemoc fizyczna. Jednak nadzieja, jaką daje faza miesiąca miodowego, cały czas powstrzymuje ofiarę przed doniesieniem na sprawcę do organów ścigania.
Syndrom wyuczonej bezradności
Kobiety pozostające przez długi czas w związkach, w których dochodzi do przemocy w rodzinie, często zdradzają objawy syndromu wyuczonej bezradności. Polega on na zaakceptowaniu swojego położenia i przyzwyczajeniu się do znoszenia przemocy. Ofiara ma świadomość, że utraciła kontrolę nad sytuacją i skupia się tylko na tym, aby zminimalizować skutki agresywnego zachowania partnera. Jest to czynnik psychologiczny, który każe jej pozostawać w toksycznym związku.